Παρουσιάστηκε το βιβλίο «Θεωρία και Πράξη της Δημιουργικής Γραφής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση»

 

Στην γεμάτη αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων  του Δήμου Φλώρινας παρουσιάστηκε το βιβλίο «Θεωρία και Πράξη της Δημιουργικής Γραφής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση», την Τετάρτη 10 Ιανουαρίου 2024.  

Η παρουσίαση έγινε από την συγγραφική ομάδα υπό τον καθηγητή Δημιουργικής Γραφής του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Τριαντάφυλλο Κωτόπουλο.

Την εκδήλωση χαιρέτησαν ο αντιπεριφερειάρχης Φλώρινας Θανάσης Τάσκας, ο αντιδήμαρχος Φλώρινας Μιχάλης Χάτζιος, η πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του Πανεπιστημίου καθηγήτρια Σοφία Ηλιάδου - Τάχου, η Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φιλολόγων Ελένη Γερούση και η πρόεδρος της Ένωσης Φιλολόγων Φλώρινας Αθηνά Ζωγράφου.

Προλόγισε η φοιτήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Φένια Σκαρλάτου.

 Για το βιβλίο μίλησαν τα μέλη της συγγραφικής ομάδας, Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος, Καθηγητής Δημιουργικής Γραφής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ΠΔΜ, Άννα Βακάλη, ΕΔΙΠ Δημιουργικής Γραφής ΠΔΜ, Γιώργος Γεωργιάδης, φιλόλογος, Κατερίνα Κουλουκάτση, φιλόλογος, Αναστασία Καλαϊτζή, φιλόλογος και Αναστασία Σταμπουλίδου, φιλόλογος.

Από τον καθηγητή Τριαντάφυλλο Κωτόπουλο έγινε εκτενής αναφορά στη συμβολή του Μίμη Σουλιώτη να γίνει η δημιουργική γραφή πανεπιστημιακό μάθημα και φυσικά στις δυσκολίες και την αμφισβήτηση που αντιμετώπισαν κατά τα πρώτα χρόνια. «Προσωπικά εγώ έχω δώσει και λόγο τιμής ότι πάντοτε αναφέρω τον Μίμη Σουλιώτη, σε αυτόν χρωστάμε πολλά. Δεν ήταν ο πρώτος ο οποίος έφερε την δημιουργική γραφή στην Ελλάδα, είναι ο πρώτος όμως ο οποίος προσπάθησε να τη συγκροτήσει σε γνωστικό αντικείμενο, δηλαδή ας το πούμε πολύ απλά σε μάθημα πανεπιστημιακό που από εκεί και κάτω γίνεται αυτό που λέμε θεωρητικά η διδακτική μετάθεση για όλες τις άλλες βαθμίδες.

Το χρωστάμε, το οφείλουμε και το αναγνωρίζουμε πάντα. Μας αμφισβητήσανε πολλοί όσο ζούσε ο Σουλιώτης μέχρι το 2012 δηλαδή και η ομάδα συγγραφική του προγράμματος σπουδών το 2011, δεν είναι γκρίνια, απλώς μας αμφισβήτησε δραματικά στην αρχή για το αν αυτό διδάσκεται, μετά έκανε μια κυβίστηση και είπε ότι αυτό διδάσκεται σε παιδιά και το ενέταξε στο πρόγραμμά της, μετά είπε ότι διδάσκεται και σε ενήλικες και αυτοί οι άνθρωποι παραδίδουν μαθήματα δημιουργικής γραφής ενώ εμείς το βροντοφωνάζαμε και επιστημονικά από την αρχή».

Η ΑΝΑ ΒΑΚΑΛΗ

Η Άννα   Βακάλη, ΕΔΙΠ Δημιουργικής Γραφής ΠΔΜ και μέλος της συγγραφικής ομάδας, αναφερόμενη στο  βιβλίο είπε:

«Πριν σας συστήσω την ομάδα μας, να σας συστήσω τη δουλειά μας.

Στον τίτλο του βιβλίου μας βλέπουμε τόσο τη δημιουργική γραφή, όσο και την εκπαίδευση. Τόσο την θεωρία, όσο και την πράξη. Από τη μία, λοιπόν, η διδασκαλία η ύλη, το σχολείο, οι ανάγκες και από την άλλη, όλα αυτά με εργαλεία της λέξης, η επικοινωνία, η τέχνη, η λογοτεχνία, ο λόγος, η σκέψη, η απόλαυση. Πού συναντάται η δημιουργική γραφή με τη γραφή στο σχολικό επίπεδο και πόσο μπορούμε στο μάθημα να ελπίζουμε πως θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε από τα συγκεκριμένα πλαίσια που μέχρι τώρα ονομάζουμε έκθεση και να αφήσουμε τους μαθητές μας να γράψουν λογοτεχνία και μέσα στις πολλές δυσκολίες της καθημερινότητας του σχολείου και παράλληλα με την ανάγκη για δημιουργικότητα. Και εδώ θα κλέψω μία δήλωση του Αμερικανού αστρονόμου Καρλ Σαγκάν «Όποτε πάω να μιλήσω με παιδιά στο νηπιαγωγείο ή την πρώτη τάξη του δημοτικού, βρίσκω μία αίθουσα γεμάτη με ενθουσιώδεις επιστήμονες. Κάνουνε ερωτήσεις με βαθύ νόημα. Τι είναι το όνειρο, γιατί έχουμε δάχτυλα στα πόδια, γιατί το φεγγάρι είναι στρογγυλό, ποια είναι τα γενέθλια του κόσμου, γιατί το χορτάρι είναι πράσινο.  Αυτά είναι σπουδαία και σημαντικά ερωτήματα και τους βγαίνουν με έναν απόλυτα πηγαίο τρόπο. Έπειτα πάω να μιλήσω με μαθητές λυκείου και όλο αυτό έχει χαθεί. Βαριούνται και δεν ενδιαφέρονται να ρωτήσουν. Κάτι τρομερό συμβαίνει μεταξύ νηπιαγωγείου και λυκείου κι αυτό δεν είναι απλώς η εφηβεία.

 Η συγγραφή αυτού του βιβλίου αιτία είχε την από κοινού επιθυμία μας να δημιουργήσουμε κάτι που θα αποτελούσε εγχειρίδιο. Σαφές, απλό, κατανοητό και βοηθητικό για τον όποιο εκπαιδευτικό. Παρόλο που στον τίτλο είναι ξεκάθαρο ότι η δουλειά μας αφορά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, είναι εξίσου ξεκάθαρο και εύκολο να κατανοήσει όποιος το μελετήσει ότι οι ιδέες του και το υλικό του μπορούν να εφαρμοστούν σε κάθε βαθμίδα και σε κάθε περίσταση. Αφορμή στάθηκε η συγκυρία των νέων προγραμμάτων σπουδών που δημοσιεύτηκαν τον Νοέμβριο του 2021. Εδώ αξίζει να επισημάνουμε και να τονίσουμε ότι στα προγράμματα σπουδών για τη λογοτεχνία του Λυκείου, επόπτης της ομάδας εκπόνησης είναι ο κ. Κωτόπουλος, καθηγητής δημιουργικής γραφής και ελληνικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιό μας.

Τα προγράμματα έχουν εφαρμοστεί πιλοτικά και καλώς εχόντων των πραγμάτων θα εφαρμοστούν σταδιακά με την επόμενη σχολική χρονιά, με νέα εγχειρίδια.

Για την παραγωγή γραπτού λόγου στο εκπαιδευτικό σύστημα έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν διαφορετικές διδακτικές προσεγγίσεις που αντανακλούν για διαφορετικές αντιλήψεις. Από τις συνθέσεις των πρώτων οδηγιών διδασκαλίας στο ιδρυθέν Ελληνικό κράτος το 1730 οδηγηθήκαμε στην έκθεση που ακολούθησε και για πολλά χρόνια αποτελούσε τη βασική ορολογία. Και όταν η επίσημη ορολογία διαφοροποιήθηκε ως παραγωγή λόγου ο όρος έκθεση εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται στη σχολική καθημερινότητα και στη διδακτική πράξη και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα.

Στην πορεία προστίθεται σταδιακά μια δημιουργική διάσταση στη διδασκαλία της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας. Και στο πρόγραμμα σπουδών του 2011, όπως ανέφερε και η κ. Γερούση για την πρώτη λυκείου, για πρώτη φορά εμφανίζεται επίσημα η δημιουργική γραφή στο ελληνικό σχολείο.

Από το σχολικό έτος 2016-2017 και για τα επόμενα διδακτικά έτη, κατά την εξέταση του μαθήματος της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο γυμνάσιο, δίνεται θέμα δημιουργικής γραφής. Από εκεί και πέρα, ανάλογα θέματα ζητούνται στην εξέταση του μαθήματος στα επαγγελματικά λύκεια και μετά στα γενικά λύκεια, για να οδηγηθούμε στα νέα προγράμματα σπουδών του 2021, όπου βασικός άξονας της διδασκαλίας του μαθήματος της λογοτεχνίας αποτελεί δημιουργική γραφή. Και μάλιστα, δραστηριότητες δημιουργικής γραφής προτείνονται και σε άλλα μαθήματα. Η αξιοποίηση και η δημιουργία ιστοριών για τη διδασκαλία όλων των γνωστικών αντικειμένων πλέον αποτελεί ισχυρή τάση στη σύγχρονη διδακτική πράξη. Στόχος του παρόντος εγχειρήματος είναι η ενίσχυση φοιτητών, μαθητών και συναδέλφων. Ενίσχυση, κατ' αρχάς, σε γνωστικό και θεωρητικό επίπεδο περί δημιουργικής γραφής. Θα σας τα πει και ο κ. Κωτόπουλος. Επίσης ενίσχυση σε κάτι που στην καθηγητική μας πορεία όλοι αισθανθήκαμε ως ανάγκη. Ανάγκη για παραδείγματα, για υλικό, για δραστηριότητα. Κάναμε την προσωπική μας ανάγκη κίνητρο γι' αυτό το πόνημα. Η ομάδα μας εδώ συνένωσε τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Είμαστε μια ομάδα από συναδέλφους δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας και όσοι εργαζόμαστε στην τριτοβάθμια, ασχολούμαστε και με την πρωτοβάθμια.

Λοιπόν, την ομάδα μας αποτελούν ο κ. Κωτόπουλος που ήδη ανέφερα, καθηγητής νεοελληνικής λογοτεχνίας και δημιουργικής γραφής, οι φιλόλογοι Γιώργος Γεωργιάδης, Κατερίνα Κουλουκάτση, Αναστασία Καλαϊτζή και Αναστασία Σταμπουλίδου, ο καθένας με τις επιπλέον σπουδές και ασχολίες του, πράγματα που αποτέλεσαν εξαιρετικά ενισχυτικές βοήθειες στη δουλειά μας και τη συνεργασία μας. Και η υποφαινόμενη ονόματι Άννα Βακάλη, που εργάζομαι ως ΕΔΙΠ, Δημιουργικής Γραφής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας αλλά και εγώ φιλόλογος γεννήθηκα φιλόλογος θα πεθάνω.

Τέλος, να αναφέρουμε ότι το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμεί έργο του συναδέλφου εικαστικού Νίκου Ταμουτσέλη, επίσης ΕΔΙΠ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Ευχαριστούμε πολύ Νίκο. Ευχαριστούμε επίσης τις εκδόσεις Πατάκη που μας χάρισαν την εκδοτική τους στέγη και όσες άλλες στέγες, πλην των γραφείων μας, φιλοξένησαν τις ώρες συγγραφής και μακρών αναζητήσεων και συζητήσεων, το αέρινο η φωτογραφία είναι από εκεί και το κουκούτσι για τον ίδιο λόγο. Ευχαριστώ επίσης όλους σας που είστε εδώ. Συγγνώμη αλλά λίγο πιο ξεχωριστά θα ευχαριστήσω τους φοιτητές μας, που ξέρω ότι είχαν μάθημα, τα στρίμωξαν από εδώ και από εκεί και ήρθαν και χαίρομαι πάρα πολύ που τους βλέπω. Επίσης προσωπικά θέλω να ευχαριστήσω τα καθένα μέλος της ομάδας ξεχωριστά για τις ιδέες, την υπομονή, τη μεθοδικότητα και τον κόπο που κατέβαλαν για όσο καιρό εργαστήκαμε και συνεργαστήκαμε.

 

 Ο ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΚΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

 

«Καλησπέρα και από εμένα, ευχές για μια καλή και ευλογημένη χρονιά να έχουμε, ακούσαμε πολλά και ωραία λόγια και θέλω καταρχάς να ευχαριστήσω πραγματικά όλους αυτούς που αντιπροσωπεύουν τις αρχές του τόπου. Είμαστε φίλοι Μιχάλη, τον κ. Τάσκα, τον κ. Βόσδου που πάντα μας στηρίζει με την παρουσία του, τους συναδέλφους μας που ήρθαν. Νομίζω ότι αυτό τιμάει το πανεπιστήμιό μας, τα της δημιουργικής γραφής τα οποία θα προσπαθήσω πολύ σύντομα, εντός πενταλέπτου να αναπτύξω για να μην σας κουράσω αλλά μιας και μίλησε η κοσμητόρισσά μας κ. Παπαδοπούλου να πω ότι το πανεπιστήμιο το δικό μας εδώ της Φλώρινας, είμαστε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο πια με πολλά τμήματα, έχει δύο διακριτές επιτυχίες οι οποίες ίσως δεν έχουν τονιστεί όσο πρέπει δηλαδή έχει την καλύτερη ομάδα φυσικών επιστημών στην Ελλάδα που είναι η κ. Παπαδοπούλου βασικός μοχλός της και έχει και την καλύτερη ομάδα δημιουργικής γραφής για την οποία θα αναφερθούμε. Αυτά δεν είναι τόσο εύκολα για ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο και πρέπει να τα βγάζουμε προς τα έξω και η Φλώρινα πρέπει να το καυχιέται αυτό το πράγμα.   Να πω ότι με την κ. Τάχου νομίζω ότι θα μας δοθεί ευκαιρία και μέσα από την επιτροπή και από διάφορα πράγματα να κάνουμε συνεργασίες μεγαλύτερες.

Να πω κάτι γενικό. Προσωπικά εγώ έχω δώσει και λόγο τιμής ότι πάντοτε αναφέρω τον Μίμη Σουλιώτη, σε αυτόν χρωστάμε πολλά. Δεν ήταν ο πρώτος ο οποίος έφερε την δημιουργική γραφή στην Ελλάδα, είναι ο πρώτος όμως ο οποίος προσπάθησε να τη συγκροτήσει σε γνωστικό αντικείμενο, δηλαδή ας το πούμε πολύ απλά σε μάθημα πανεπιστημιακό που από εκεί και κάτω γίνεται αυτό που λέμε θεωρητικά η διδακτική μετάθεση για όλες τις άλλες βαθμίδες.

Το χρωστάμε, το οφείλουμε και το αναγνωρίζουμε πάντα. Μας αμφισβητήσανε πολλοί όσο ζούσε ο Σουλιώτης μέχρι το 2012 δηλαδή και η ομάδα συγγραφική του προγράμματος σπουδών το 2011, δεν είναι γκρίνια, απλώς μας αμφισβήτησε δραματικά στην αρχή για το αν αυτό διδάσκεται, μετά έκανε μια κυβίστηση και είπε ότι αυτό διδάσκεται σε παιδιά και το ενέταξε στο πρόγραμμά της, μετά είπε ότι διδάσκεται και σε ενήλικες και αυτοί οι άνθρωποι παραδίδουν μαθήματα δημιουργικής γραφής ενώ εμείς το βροντοφωνάζαμε και επιστημονικά από την αρχή.

 Εδώ θα πω κάτι πολύ πολύ σύντομα και θα συνεχίσω λίγο με το τι πέτυχε το δικό μας πανεπιστήμιο, ότι η τέχνη της συγγραφής είναι κάτι που δεν αμφισβητήθηκε ποτέ στον κόσμο, εμείς μαζί με τους Κινέζους και της Αιγύπτιους έχουμε τους τρεις μεγάλους πολιτισμούς.  Στον δικό μας πολιτισμό πιστώνεται η τέχνη της γραφής και από τον Αριστοτέλη που είναι ο πρώτος ο οποίος υπό μία έννοια κάνει δημιουργική γραφή γιατί εκεί γυρνάνε όλοι οι ξένοι μεγάλοι θεωρητικοί, στον Αριστοτέλη, ο οποίος τους λέει για πρώτη φορά θα σας δείξω πώς γράφεται μια καλή τραγωδία ή κωμωδία χωρίς να σημαίνει ότι αν συμπεριλάβετε όλα αυτά που θα σας πω μέσα θα γράψετε ένα καλό έργο. Δεν αμφισβητήθηκε μέχρι τον 18^ο ποτέ ότι η συγγραφή διδάσκεται. Εκεί έχουμε την προσπάθεια των εθνών να συγκροτηθούν σε κρατικά μορφώματα για ένα ενάμιση αιώνα περίπου γιατί πρέπει να πατάς σε θεόπνευστες παραδόσεις λογοτεχνίας και γλώσσας, το πράγμα από τον 19ο αιώνα και μετά απελευθερώνεται τελείως πια και δεν αμφισβητεί κανένας ότι η τέχνη της συγγραφής διδάσκεται. Σκεφτείτε ότι εμείς έχουμε μια εξαιρετική Καλών Τεχνών Σχολή και παίρνει κάποιος πτυχίο και ονομάζεται ζωγράφος ή χαράκτης. Με το ίδιο σκεπτικό έχουμε προπτυχιακά προγράμματα δημιουργικής γραφής σε όλο τον κόσμο ακόμη και στην Αφρικανική Ήπειρο. Το παράδειγμα του Καζούο Ισιγκούρο ο οποίος θητεύοντας σε μεταπτυχιακά προγράμματα δημιουργικής γραφής πήρε νόμπελ λογοτεχνίας άρα δεν νομίζω ότι πρέπει να συζητάμε πια για το αν διδάσκεται η συγγραφή.

Προφανώς υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ικανότητες, αλλά θα συγκροτήσουν και δεξιότητες σταδιακά και αυτοί θα διακριθούν. Εμείς όμως μιλάμε σήμερα για εκπαίδευση και να πω ότι το Πανεπιστήμιό μας με τον Μίμη Σουλιώτη κάνει το μεταπτυχιακό αυτό το 2008 με ένα διαφορετικό ίσως τρόπο, καταλαβαίνετε ότι πάντοτε οι δεύτερες και οι τρίτες γενιές που θα ακολουθήσουν θεωρώ ότι η κ. Βακάλη δικαιωματικά είναι η τρίτη γενιά και την ευχαριστώ πολύ για όλη τη συνοδοιπορία.  Θα βάλουν τα δικά τους λιθαράκια και θα διαφοροποιήσουν πράγματα.

Εμείς από όταν το αναλάβαμε, εγώ από όταν το ανέλαβα είπα πρέπει να πάει στην εκπαίδευση, να πάει με έναν άλλο τρόπο. Κάναμε ένα μεταπτυχιακό σε συνεργασία με το ΕΑΠ που ονομάστηκε Success Story, είχε 4.500 φοιτητές που γράφτηκαν μέχρι να αποχωρήσουμε από τη συνεργασία αυτή για άλλους λόγους.

 Έχουμε το δικό μας μεταπτυχιακό που έχει τώρα τρεις κατευθύνσεις αλλά από του χρόνου φιλοδοξούμε ότι θα έχει τέσσερις κατευθύνσεις. Θα βάλουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα ποντιακή συγγραφή και ήδη πολλά πανεπιστήμια από το εξωτερικό μας έχουν ζητήσει συνεργασίες και να έρθουν να διδάξουν αυτοί οι άνθρωποι οπότε καταλαβαίνετε τι πεδίον δόξης λαμπρόν ανοίγεται. Από του χρόνου, κατά 99% έχει εγκριθεί το πρόγραμμα, αν έχουμε φοιτητές θα είναι πολύ σημαντικό θα έχουμε το πρώτο προπτυχιακό δημιουργικής γραφής στην Ελλάδα αλλά αγγλόφωνο και αυτό μας τιμάει και τιμάει την πόλη της Φλώρινας, γιατί από εδώ ξεκινάνε και εδώ στεγάζονται όλα.

 Άρα μπορούμε, όχι στο δικό μας το πρόσωπο, αλλά θεωρώ ότι η Φλώρινα πρέπει να το αξιοποιήσει και αν και είναι αδόκιμη έκφραση να το εκμεταλλευτεί αυτό το πράγμα και να το προβάλλει προς τα έξω.

Εγώ είχα την τύχη, ναι, να συγγράψω τα προγράμματα σπουδών λογοτεχνίας για το λύκειο, μια θαυμάσια εξαμελή ομάδα που συνεργαστήκαμε, αλλά λίγο πριν είχε ξεκινήσει η ιδέα με τους φίλους και συναδέλφους και συνεργάτες που καθόμαστε στο ίδιο πάνελ σήμερα μαζί να συγγράψουμε ένα βιβλίο και καθυστερήσαμε να το βγάλουμε αυτό το βιβλίο για να το εναρμονίσουμε με τα νέα προγράμματα σπουδών αλλά ήταν έτοιμα σχετικά νωρίτερα.

Αυτοί οι συνάδελφοι κάνανε πολύ περισσότερη δουλειά από ότι έκανα εγώ και το επισήμανε πολύ σωστά η κ. Γερούση την οποία ευχαριστούμε πολύ για τη συνδιοργάνωση όπως και τον σύνδεσμο φιλολόγων Φλώρινας και την κ. Ζωγράφου. Αν δεν ήταν αυτή η ομάδα δεν θα μπορούσε να πάρει αυτή την πρακτική κατεύθυνση δηλαδή να μπορεί να φιλτραριστεί η θεωρία μέσα από την πρακτική άσκηση.

Δεν  σας ανέφερα καθόλου τι είναι η δημιουργική γραφή γιατί ίσως νιώθω, επειδή τα λέω συνεχώς, ότι τα γνωρίζετε αλλά αν θέλαμε να πούμε δυο λόγια, είναι ένας τρόπος να πλησιάσουμε τη λογοτεχνία, η λογοτεχνία είναι η μετά κόπων απόλαυση. Αν διαβάσουμε ένα βιβλίο μπορεί να μας κουράσει στην αρχή αλλά στο τέλος βγαίνουμε δικαιωμένοι. Στο πώς θα προσεγγίσουμε τη λογοτεχνία, θα την αγαπήσουμε καλύτερα, βοηθά η δημιουργική γραφή και πώς θα μυηθούμε στα μυστικά του λόγου αλλά θα έχουμε και γλωσσικές δεξιότητες που θα κατακτήσουμε, θα γίνουμε όμως και καλύτεροι άνθρωποι συνολικά μέσα από την επαφή μας αυτή.

Οι τεχνικές θα σας παρουσιαστούν από τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσες για το πώς το δουλέψαμε το βιβλίο εμείς αλλά θεωρώ ότι η προσφορά είναι ότι το βιβλίο αυτό μπορεί να πάει στον κάθε εκπαιδευτικό, κάθε βαθμίδας, όπως ανέφερε και η κ. Βακάλη.

Δεν θα ήθελα να φλυαρήσω παραπάνω, θα ήθελα μονάχα να πω ότι είμαι πολύ χαρούμενος και πολύ περήφανος για την συνεργασία αυτή, τους ευχαριστώ και τις ευχαριστώ όλες από καρδιάς και επιλέξαμε συμβολικά να ξεκινήσουμε τις παρουσιάσεις από τη Φλώρινα ενώ μας έχει ζητηθεί ή έχουμε σκεφτεί και άλλες πόλεις, ακριβώς όχι για να σας βασανίσουμε που μας τιμάτε με την παρουσία σας αλλά για να δείξουμε ότι από εδώ ξεκινάμε».

Καταλήγοντας ο κ. Κωτόπουλος επεσήμανε την μεγάλη αλλαγή σήμερα στην αποδοχή της δημιουργικής γραφής:

«Και ξαναλέω κουραστικά ίσως ότι η Φλώρινα όχι για μας, για τις επόμενες γενιές πρέπει να το προτάξει αυτό δηλαδή είναι κάτι, ξέρετε, προγράμματα σπουδών όπως είπε η κ. Βακάλη, όλα τα μαθήματα βάλαν δημιουργική γραφή, τα μαθηματικά, η φυσική, η ιστορία, αυτό ξεκίνησε από εδώ από εμάς και για αυτό το λέω λίγο ίσως με μεγαλύτερη ένταση, μας αμφισβήτησαν και τώρα, για να μην πω το κλασικό, εκεί που κατηγορούσαν ήρθαν όλοι σιγά - σιγά. Δικαιωθήκαμε όμως και με τη δική μου επιλογή και με την επιλογή της κας Καλογήρου στα προγράμματα σπουδών του γυμνασίου, δικαιωθήκαμε όσοι πιστεύουμε ότι ναι είναι καιρός να αλλάξουνε τα πράγματα».