Χαραμάδα φωτός και ελπίδας από την Υπουργό Πολιτισμού για να διασωθεί η ιστορία και ο πολιτισμός της Φλώρινας -Εξαιρετική η δουλειά του Δήμου Φλώρινας για τα νεοκλασικά της πόλης μας

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα νεοκλασικά της Φλώρινας επέδειξε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, κατά την παραμονή της στη Φλώρινα επικεφαλής πολυμελούς κυβερνητικού  κλιμακίου στις 6 Σεπτεμβρίου 2022.

Άφησε μια χαραμάδα φωτός και αναπτέρωσε τις ελπίδες μας ότι μπορεί ένα μέρος από τα νεοκλασικά της πόλης μας, της ιστορίας και του πολιτισμού της να μην καταστραφεί.

Επεσήμανε ότι πρέπει να διασωθούν τα κτίρια, πως είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που άπτεται τριών Υπουργείων και υπάρχει και το θέμα της πολυιδιοκτησίας των ακινήτων που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τη λύση τους. Σε όσα όμως βρίσκονται υπό την κατοχή του δημοσίου και σε όσα οι ιδιοκτήτες τους θέλουν να διασωθούν, γι’ αυτά η διαδικασία είναι ευκολότερη.  Για τον σκοπό αυτό τον Οκτώβρη του 2022 θα προκαλέσει σύσκεψη με τους ομολόγους της που εμπλέκονται, για να καταρτίσουν στρατηγικό σχέδιο διάσωσης τους και   τον Νοέμβρη  θα έχουμε «μία εικόνα του τι μπορούμε να κάνουμε και πως».

Όσο για τα χρηματοδοτικά εργαλεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ταμείο Ανάκαμψης αλλά και το ΕΣΠΑ.

Κι εδώ να επισημάνω  πως αν η κα Μενδώνη, που ανάλωσε την ζωή της στα ζητήματα του πολιτισμού, δεν λύσει το πρόβλημα των νεοκλασικών δεν μπορεί να το λύσει κανένας άλλος, όπως δεν τόκαναν άλλωστε και μέχρι σήμερα.

Επειδή ακούγονται διάφορα από καλοθελητές, αξίζει να τονίσω το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Δημάρχου Βασίλη Γιαννάκη από την αρχή της θητείας του για την διάσωση των νεοκλασικών της Φλώρινας, που είναι ανυπολόγιστης πολιτιστικής αξίας.  Άλλωστε ήταν και προεκλογική του δέσμευση.

Ο κος Γιαννάκης λοιπόν με τους αρμόδιους  Αντιδημάρχους του έκανε όλο αυτό το διάστημα μια εξαιρετική δουλειά.   Σε συνεργασία με την Διεύθυνση Νεοτέρων Μνημείων προέβη σε μια επίσημη καταγραφή των παλιών αρχοντικών της Φλώρινας που κυρίως  βρίσκονται δίπλα στο ποτάμι στο ιστορικό κέντρο και είναι 238 τον αριθμό.

Στη συνέχεια ο Δήμος επικοινώνησε με τους ιδιοκτήτες εάν τους ενδιαφέρει η ανακαίνιση . Θετικά απάντησαν 39.

Αξίζει να αναφέρω ότι ο Δήμος Φλώρινας συνεργάζεται  με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας για την εκπόνηση μελέτης για την ανακαίνιση παραδοσιακών ιστορικών αρχοντικών, που παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.

 

Ο κ. Γιαννάκης και η παράταξη του θέλουν να κάνουν τομή στον πολιτισμό της πόλης μας  και να αφήσουν το αποτύπωμα τους σ’ αυτήν. Πρότειναν  δε στο Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης  την ανακαίνιση και ανάδειξη των παλαιών  αρχοντικών.

Ακόμα να αναφέρω πως στις προσόψεις των κτιρίων που έχουν μισογκρεμιστεί ο Δήμος μελετά να τοποθετήσει εκτυπωμένο δίχτυ με την πρώτιστη εικόνα του.  

Αυτό που μας άφησε η Υπουργός Πολιτισμού είναι ότι υπάρχει ελπίδα. Θα δούμε μέχρι το τέλος του Νοέμβρη που θα καταλήξει αυτό το στρατηγικό σχέδιο διάσωσης που επικαλέστηκε.  Οι επισκέψεις των κυβερνητικών κλιμακίων κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Ίδωμεν.

 

Εκτός βέβαια από το ενδιαφέρον της για τα νεοκλασικά η κα Μενδώνη άνοιξε το πουγκί και μοίρασε δώρα. Στο Δήμο Φλώρινας ενέκρινε την κατασκευή ενός υπαίθριου ανοιχτού θεάτρου, που ζήτησε ο Δήμαρχος στο χώρο ανάπλασης της πόλης.  Στο Δήμο Αμυνταίου  την κατασκευή ενός πολυχώρου, μουσείου-εργαστηρίου, στον οποίο θα στεγαστούν όλα τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών  της ευρύτερης περιοχής του Αμυνταίου. Στον Δήμο Πρεσπών,  θα συντηρηθούν τα βυζαντινά κυρίως του Αγ. Αχιλλείου.

Η κα Μενδώνη πρότεινε στο ΕΒΕ Φλώρινας εκδηλώσεις γευσιγνωσίας να γίνονται μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους  για προβολή και καλύτερη αξιοποίηση των δράσεων. Βλέπετε έπρεπε να έρθει η Υπουργός Πολιτισμού για να μας ανοίξει τα μάτια.

Είναι γεγονός πως τα μέλη του κλιμακίου κολύμπησαν στα βαθειά. Ασχολήθηκαν με τους φορείς των αγροτών και του πολιτισμού σε δυο μεγάλες συσκέψεις.

 Ο κ. Αντωνιάδης γνωρίζοντας τα προβλήματα της περιοχής  φρονίμως ποιών φρόντισε να δοθούν απαντήσεις-λύσεις από τους δύο Γενικούς Γραμματείς τόσο στα ζητήματα των εργατών γης όσο και στα ιδιοκτησιακά με το κτηματολόγιο. 

Ο Αντιπεριφερειάρχης ζήτησε την απεμπλοκή του κτιρίου της Αγίας Όλγας κάτι που έγινε και θα προχωρήσει η ανακαίνιση του και την  πρόσληψη προσωπικού στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Φλώρινας για την εκτέλεση ερευνητικών αρχαιολογικών ανασκαφών, προκειμένου να ξεκινήσουν οι εργασίες υλοποίησης του Αρδευτικού Δικτύου Παρορίου και του Αρδευτικού Τριανταφυλλιάς.

 

 

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Στη συνέντευξη της 6^ης Σεπτεμβρίου 2022 του κλιμακίου απαντώντας σε ερωτήσεις μας η κα Μενδώνη είπε.

 

ΕΡΩΤΗΣΗ (Τριανταφυλλίδης): κα Υπουργέ, ο πολιτισμός της Φλώρινας για το υπουργείο σας φαίνεται να είναι ξεχασμένη υπόθεση και το λέω αυτό γιατί τόσο η πόλη όσο και πάρα πολλά χωριά διακρίνονται για την κατασκευή των σπιτιών που είναι με μια Μακεδονίτικη αρχιτεκτονική. Από τα κτήρια αυτά, τα περισσότερα βρίσκονται εδώ, στο ποτάμι, στο ιστορικό κέντρο και αποτελούν την ιστορία και τον πολιτισμό της πόλης και της περιοχής μας. Είναι θα έλεγα η ταυτότητά μας. Δυστυχώς αυτά μέρα με τη μέρα καταστρέφονται και ήδη έχουν καταστραφεί πάρα πολλά και αυτό γιατί αδιαφόρησαν οι αρμόδιοι και γιατί οι αναπαλαιώσεις έχουν απαγορευτικό κόστος για τους ιδιοκτήτες. Ο Δήμος της Φλώρινας έχει κάνει σημαντική  δουλειά καταγράφοντας όλα αυτά τα κτήρια και φωτογραφίζοντας τα. 

Επειδή εδώ συντελείται μια εθνική καταστροφή δεν πρέπει το υπουργείο σας να αναλάβει δραστικά μέτρα, να χρηματοδοτήσει γενναία τους ιδιοκτήτες ώστε να διατηρηθεί η ιστορία και ο πολιτισμός της πόλης μας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (Μενδώνη): Θα συμφωνήσω μαζί σας κε Τριανταφυλλίδη ότι η Φλώρινα πράγματι έχει ένα πολύ μεγάλο πολιτιστικό απόθεμα που ξεκινάει απ την απώτατη ιστορία και φτάνει μέχρι σήμερα. Ένα κεφάλαιο αυτού του αποθέματος είναι βεβαίως η αρχιτεκτονική κληρονομιά.

Όπως ξέρετε ο πλούτος αυτός των κτηρίων επί της ουσίας αφορά τρία υπουργεία. Αφορά το Υπουργείο Πολιτισμού για τα κτήρια τα οποία έχουν κηρυχτεί μνημεία με βάση τον αρχαιολογικό νόμο τον 4858 του 2021 και προηγουμένως τον 3028 του 2002,αφορά το υπουργείο περιβάλλοντος για όσα έχουν κηρυχτεί διατηρητέα και επί της ουσίας η τελευταία αρμοδιότητα έχει εκχωρηθεί κατά κάποιο τρόπο στο Υπουργείο Εσωτερικών στον Υφυπουργό Μακεδονίας-Θράκης. Ένα είναι σημείο αυτό. 

Δεύτερο σημείο είναι ότι από τα κτήρια αυτά τα πολύ σημαντικά και πράγματι πολύ ενδιαφέροντα, κάποια ανήκουν στο δημόσιο, γι αυτές τις περιπτώσεις τα πράγματα είναι λίγο πιο απλά, τα περισσότερα όμως ανήκουν σε ιδιώτες. Ναι μεν το κόστος που λέτε σε πάρα πολλές περιπτώσεις είναι απαγορευτικό, από την άλλη ο ιδιώτης ιδιοκτήτης έχει υποχρεώσεις τις οποίες οφείλει να τηρεί και εδώ έχουμε το φαινόμενο, όχι στην Φλώρινα ειδικά αλλά και σε πολλές άλλες πόλεις, επειδή πολλά από αυτά τα κτήρια πλέον ανήκουν σε πάρα πολλούς συνιδιοκτήτες- κληρονόμους κάποιων οικογενειών, οι ίδιοι να επιδιώκουν την φθορά των κτηρίων αυτών για να απαλλαγούν από αυτά και να προχωρήσουν σε νέα δόμηση. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Εσείς λέτε να υπάρξει ένα πρόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού που να επιχορηγεί τους ιδιοκτήτες. Τέτοιο πρόγραμμα δεν μπορεί να υπάρξει, παρά μόνο εάν διαμορφωθεί μία τέτοια πολιτική η οποία θα καλύψει και τους τρεις φορείς. Αλλά σε κάθε περίπτωση θα χρειαστεί η συναίνεση των ιδιοκτητών, η οποία θεωρείται πάντα αναγκαία και μιλάμε για κονδύλια τα οποία υπερβαίνουν την δυνατότητα του εθνικού προϋπολογισμού.

Επομένως θα πρέπει να πάμε σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Ήδη το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει στο πλάνο του, σε ειδικό πρόγραμμα που χρηματοδοτείται, είναι στα κονδύλια του ταμείου ανάκαμψης να επιχορηγήσει, να δώσει κίνητρα επί της ουσίας σε ιδιώτες, οι οποίοι έχουν είτε κηρυγμένα μνημεία απ το υπουργείο πολιτισμού, είτε διατηρητέα.

Υπάρχει όμως και ένα ευρύτερο θέμα το οποίο το συζητήσαμε το πρωί με το Δήμαρχο Φλώρινας και νομίζω ότι διατυπώσαμε πολύ θετικές σκέψεις, εδώ επικαλούμαι και τον κο Αντωνιάδη, για να δούμε πως συναρμόδιοι φορείς μαζί με τον δήμο μπορούμε να προχωρήσουμε σε ένα στρατηγικό σχέδιο για την προστασία και την σωτηρία του ιστορικού κέντρου συμπεριλαμβανομένου και αυτού του αρχιτεκτονικού αποθέματος. Δεν είναι κάτι, εμένα δεν μου αρέσει να λέω πως όλα θα γίνουν, ούτε ότι είναι όλα ρόδινα, είναι δύσκολο, χρειάζονται πολλά χρήματα, χρειάζεται η συναίνεση και η συνεργασία φορέων, όμως πιστεύω ότι μπορούμε να το δρομολογήσουμε.

Εγώ θα καλέσω και τον δήμαρχο και τον κο Αντιπεριφερειάρχη και από τα συναρμόδια υπουργεία και όλους όσους εμπλεκόμεθα σε αυτό το θέμα περί το τέλος Οκτωβρίου για να δούμε πως μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα τέτοιο στρατηγικό σχεδιασμό.

Αυτό χρειαζόμαστε πρωτίστως και στην συνέχεια να δούμε τα χρηματοοικονομικά εργαλεία.

Έχουμε μπροστά μας εκτός απ το ταμείο ανάκαμψης, την επόμενη προγραμματική περίοδο 2021-2027 που πιστεύω ότι εάν αποκτήσουμε την δέουσα ωριμότητα μπορούμε να κάνουμε πράγματα που να προστατεύσουν καταρχήν δημόσια κτήρια, είτε ανήκουν στην αυτοδιοίκηση των δύο βαθμών είτε ανήκουν σε κάποιους συλλόγους αλλά όχι σε φυσικά πρόσωπα ιδιώτες.

 Έχετε δίκιο, χρειάζεται προστασία. Εκεί που δεν θα συμφωνήσω είναι ότι υπάρχει αδιαφορία.  Δεν είναι θέμα αδιαφορίας, είναι πολλά θέματα τα οποία υπάρχουν ακόμα και προεδρικά διατάγματα τα οποία έχουν ξεκινήσει, υπάρχουν δυσκολίες ακριβώς γιατί είναι ιδιωτική περιουσία. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα, όμως σας λέω ότι και αυτό το συζητήσαμε και θα δούμε τον Νοέμβριο είτε ο βουλευτής είτε εγώ θα σας δώσουμε μία εικόνα του τι μπορούμε να κάνουμε και πως.

ΕΡΩΤΗΣΗ (Αριστείδου Εβελίνα): Στην Πρέσπα  κα Υπουργέ καταφθάνουν χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο,  για να δουν τα βυζαντινά μνημεία. Αυτός ο πλούτος είναι εκτεθειμένος  στην καταστροφή. Και αυτό το λέω γιατί δεν υπάρχει προστασία, δεν υπάρχει ένας χώρος προβολής όλων αυτών των σημαντικών έργων με αποτέλεσμα τα μνημεία τα βυζαντινά και τα μεταβυζαντινά να μην αξιοποιούνται.

 Εδώ να σας αναφέρω πως στον Άγιο Γερμανό υπάρχει ένα κτήριο βυζαντινής συλλογής το οποίο προσπαθεί να λειτουργήσει ο Δήμος με τα λίγα οικονομικά μέσα που διαθέτει.

Θα μπορούσε αυτό να χρηματοδοτηθεί έτσι ώστε να λειτουργεί σε καθημερινή βάση  και μ αυτό τον τρόπο να μπορέσουμε να προστατεύσουμε τα αρχαιολογικά και βυζαντινά μνημεία πριν καταστραφούν;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (Μενδώνη): Καταρχήν να σας πω ότι η αρμόδια εφορεία αρχαιοτήτων του υπουργείου πολιτισμού, η εφορεία Φλώρινας κάνει ένα συστηματικό έργο στις Πρέσπες και δεν θα συμφωνήσω μαζί σας ότι τα μνημεία καταστρέφονται, διότι υπάρχει μία συνεχής μέριμνα και υπάρχουν και προγράμματα που τώρα τρέχουν στην περιοχή των Πρεσπών.

Ότι είναι τις χώρος που χρειάζεται συνεχή φροντίδα, σ αυτό δεν θα διαφωνήσω γι αυτό κιόλας είχαμε μία συζήτηση πολύ εποικοδομητική με τον Δήμαρχο Πρεσπών ιδιαίτερα για το νησί του Αγίου Αχιλλείου και είπαμε πως θα δρομολογήσουμε σε συνεργασία με την  εφορεία  αρχαιοτήτων και του δήμου ένα πρόγραμμα αποκατάστασης των μνημείων του νησιού, αποκατάστασης, δεν μιλάω για ανασκαφές, μιλάω για αποκατάσταση των μνημείων του νησιού και την δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών.

Υπάρχει ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα αυτή τη στιγμή που χειρίζεται η εφορεία αρχαιοτήτων στο οποίο υπάρχει αναφορά και για τα συγκεκριμένα μνημεία.

Τώρα το κτήριο του Αγίου Γερμανού, η βυζαντινή συλλογή στο κομμάτι που αναλογεί στην εφορεία αρχαιοτήτων άρα στο Υπουργείο Πολιτισμού νομίζω ότι λειτουργεί καλά, ο δήμος προφανώς έχει και εκείνος τις δικιές του ανάγκες. Θα απαντήσω και σ αυτό ότι ενώνοντας τις δυνάμεις γίνονται πράγματα, δεν έχω πάντως την εικόνα ούτε από τον δήμο, ούτε από την κα έφορο ότι υπάρχει μείζον θέμα στον Άγιο Γερμανό  καταστροφής των μνημείων. Μπορεί να είναι κάτι το οποίο δεν μου το έθεσαν, αλλά δεν έχω αυτή την εικόνα.

Παρέμβαση Αριστείδου: Θα μπορούσαν όλα τα εκθέματα των Πρεσπών, από την στιγμή που υπάρχουν σε μουσεία να συγκεντρωθούν όλα σε αυτό το κτήριο για προβολή.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (Μενδώνη): Η ελληνική δημοκρατία από τα ξένα μουσεία διεκδικεί μόνο τα γλυπτά του Παρθενώνα.  

ΕΡΩΤΗΣΗ(Τριανταφυλλίδης): Στην Αχλάδα λίγες εκατοντάδες μέτρα από τα σύνορα με την Βόρεια Μακεδονία, με την εξόρυξη του λιγνίτη ανακαλύφθηκε ένας αρχαιολογικός χώρος με ταφές 209 ή 109. Παράλληλα βρέθηκαν σε αυτούς τους τάφους και σημαντικά αντικείμενα. Μάλιστα χαρακτηρίζεται ο χώρος αυτός ως ένας από τους τρεις σημαντικότερους της Μακεδονίας.

Επειδή κα Υπουργέ ξέρετε καλύτερα από οποιονδήποτε ότι αυτού του είδους τα ευρήματα πρέπει να αποτελούν  εθνική στόχευση, δεν πρέπει αυτός ο χώρος να οργανωθεί; Να γίνει επισκέψιμος; Να αναδειχτούν όλα αυτά τα ευρήματα ώστε να επωφεληθούν και η περιοχή και οι κάτοικοι.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (Μενδώνη): Ναι ξέρω τον χώρο, δεν έχω πάει αλλά τον ξέρω από τις ενημερώσεις της εφορείας αρχαιοτήτων. Είναι ένας χώρος όπου η έρευνα είναι σε εξέλιξη, δεν χουν τελειώσει, γιατί ένας χώρος για να πούμε ότι τον αναδεικνύουμε και κάνουμε τις μελέτες που πρέπει, πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ερευνητικά. Αυτό λοιπόν είναι θέμα που αφορά την εφορεία αρχαιοτήτων στο να ολοκληρώσει την έρευνά της και να μας πει εκείνη, γιατί οι υπηρεσίες, οι ειδικοί θα μας υποδείξουν τι πρέπει να γίνει, για να γίνει ο συγκεκριμένος χώρος που λέτε εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις για επισκέψιμο.

Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι όχι μόνο στην συγκεκριμένη περιοχή της Αχλάδας αλλά σε πλήθος ανασκαφών που έχουν γίνει στην περιοχή των λιγνιτωρυχείων και όχι μόνο, έχουν βρεθεί πολλές χιλιάδες και πολύ σημαντικά ευρήματα τα οποία παραμένουν άστεγα.  Αυτό λοιπόν που είπαμε με την κα Ζιώγα, η οποία έχει και συγκεκριμένη πρόταση, θα δούμε πολύ σύντομα ώστε να μπορέσει το έργο να χρηματοδοτηθεί από το οικείο ταμείο για την απολιγνιτοποίηση, να μεταφέρουμε τις υποδομές που ήδη υπάρχουν σε έναν χώρο πολύ κοντά στην Ρωμαϊκή έπαυλη και εκεί να δημιουργηθεί και η μουσειακή υποδομή προκειμένου και να αποθηκεύονται και να συντηρούνται και να εκτίθενται αυτά όλα τα ευρήματα προφανώς με συγκεκριμένες αρχαιολογικές και μουσειολογικές μελέτες τα ευρήματα τα οποία προέρχονται απ όλες αυτές τις περιοχές. Και φυσικά κάθε έργο πολιτισμού και ένας χώρος μουσειακός είναι αυτομάτως και ένα αναπτυξιακό έργο καθώς προσελκύει επισκέπτες, εκπαιδεύει και διδάσκει τους πολίτες μιας περιοχής και μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στον τουρισμό.  

 

Μπάμπης Θ. Τριανταφυλλίδης